WOW Air i inni

2019 Flybmi

Mająca siedzibę we wschodniej Anglii firma wstrzymała loty już na początku roku, w lutym. Zostawiając tysiące ludzi zagranicą i rujnując plany wakacyjne innym dziesiątkom tysięcy. Rok wcześniej jej siedemnastoma samolotami poleciało 522 tysiące pasażerów do 25 miast położonych w całej Europie. Szefowie Flybmi upadek tłumaczyli wzrostem kosztów paliwa i niepewnością wynikającą z Brexitu. Prawda jednak była chyba inna, a na pewno bardziej złożona. W Europie jest najzwyczajniej za dużo linii lotniczych i część z nich nie wytrzymuje ciągłej walki o utrzymanie się na rynku. W Stanach Zjednoczonych pięciu głównych przewoźników obsługuje ponad 80% pasażerów. W Europie jest zupełnie inaczej.

2018 Primera

Upadek tego budżetowego przewoźnika w październiku 2018 roku pozostawił na lodzie około 60 tysięcy pasażerów. Primera, choć zarejestrowana w Danii, faktycznie założona została w Islandii. Szło jej całkiem dobrze tak długo jak właścicieli nie poniosła fantazja i nie postanowili rozszerzyć profil. W 2017 zdecydowano o podboju Atlantyku. Już nie tylko loty po Europie, ale także do Ameryki. Szybko pojawiły się połączenia z Bostonem, Waszyngtonem, Nowym Jorkiem (Newark). Planowano loty do Tokio. W ciągu trzech lat flota Primery miała wzrosnąć czterokrotnie, zaczęto snuć marzenia o trasach do Kalifornii, Chin i Indii.

Szybko jednak pojawiły się problemy. Słabe sprzedaże wymusiły zamknięcie przelotów do Bostonu i zmniejszenie częstotliwości do Nowego Jorku. Toronto zniknęło z rozkładów Primery dwa tygodnie przed inauguracyjnym lotem. O ile pozycja Primery wśród tanich przewoźników w Europie była całkiem mocna, to transatlantyckie ambicje całkiem ją rozłożyły. Upadek tłumaczono m.in. opóźnieniami w dostawie nowych samolotów, ale słaby serwis i dziwaczne trasy (np. Birmingham – Boston), na które trudno było znaleźć klientów, to chyba ważniejsze przyczyny końca historii Primery.

2017 Monarch

Bankructwo Monarcha najbardziej dotknęło Brytyjczyków. To co wtedy się działo uznano za największą, w czasach pokoju, akcję repatriacyjną w historii ich kraju. W październiku, gdy ogłoszono o wstrzymaniu lotów, zagranicą było około 100 tysięcy pasażerów. 750 tysięcy innych zdążyło już zapłacić za przelot, który nigdy nie miał już nastąpić.

Wcześniej Monarch wykonywał przeloty na 43 trasach. Flota składała się z 35 samolotów. W 2016 roku przewiózł 5.4 miliona pasażerów, zatrudniając 2300 pracowników. Zajmował 26. miejsce wśród największych linii lotniczych w Europie.

2017 Air Berlin

Ledwie upłynął tydzień od bankructwa Monarcha, gdy o zakończeniu działalności poinformował Air Berlin. Druga, pod względem wielkości, linia lotnicza w Niemczech, a 10. w Europie. W 2016 roku liczba pasażerów sięgnęła prawie 29 milionów. Air Berlin zawiadomił o upadłości z dwumiesięcznym wyprzedzeniem, dzięki czemu udało się uniknąć Armagedonu, typowego w takich sytuacjach.

Wcześniej, co ciągnęło się przez ostatnie lata, firma próbowała uporać się z nieprzerwanymi stratami. Bez powodzenia. W końcu, Etihad – arabskie linie lotnicze, główny udziałowiec w Air Berlin – uznał, że kończy z dopłacaniem do interesu i ogłosił, że nie zamierza dalej finansować berlińskiej firmy. I to był koniec Air Berlin, przewoźnika, o którym kiedyś mówiło się, że przejmie PLL LOT…

2014 Transaero

Transaero to być może mniej znana w Polsce, a już na pewno całkiem zapomniana, rosyjska linia lotnicza. W czasach świetności imponowała rozmiarami. Dysponowała 97 samolotami, którymi latała do 156 miejscowości. W 2014 roku przewiozła 13.2 miliona pasażerów. Ale bez sukcesów finansowych. Jej, liczone narastająco, straty wyniosły 3.9 miliarda euro.

2009 FlyGlobespan

Brytyjska firma, z bazą w szkockim Edynburgu. Miała dziewięć samolotów, obsługiwała 24 kierunki. W porównaniu z Monarchem była pchełką. Przewoziła rocznie dwa miliony osób, a w chwili upadku pozostawiła 4400 klientów zagranicą i 117 tysięcy z pustymi biletami.

2008 XL Airways

To był czas początku finansowego kryzysu. Linie lotnicze XL Airways zbankrutowały wraz z całą grupą XL Leisure zajmującą się organizacją wyjazdów turystycznych. Bezpośrednim powodem był kosmiczny wystrzał cen paliwa. Wtedy za baryłkę w lecie płacono 147 dolarów. Ogłoszenie upadłości zastało 85 tysięcy klientów zagranicą i 200 tysięcy z biletami w rękach.

2008 Zoom Airlines

Była to mała firma, z trzema samolotami, która latała pomiędzy Europą i Ameryką Północną. Nie mogąc dłużej płacić rachunków, w sierpniu wstrzymała loty, pozostawiając 4500 pasażerów po obydwu stronach Atlantyku i 60 tysięcy z bezwartościowymi rezerwacjami.

2008 SilverJet

Linia lotnicza dla bogatych klientów. Reklamowała się jako „pierwsza na świecie linia ekologiczna”. W jej samolotach była wyłącznie klasa biznes. Latała do Newarku i Dubaju. Przetrwała zaledwie dwa lata i nigdy nie udało się jej zwiększyć floty ponad trzy samoloty.

2006 Air Wales

Z pięcioma samolotami, Air Wales pełniła rolę regularnego przewoźnika wewnątrz Wielkiej Brytanii, a także realizując połączenia z Irlandią, Belgią i Francją. Utrzymała się sześć lat, po których z powodu „spirali kosztów” i „agresywnej konkurencji” większych tanich linii, zakończyła działalność.

2002 Swissair

Narodowy szwajcarski przewoźnik założony w 1931 roku, nazywany był „latającym bankiem”, co podkreślało jego finansową stabilność. Przeinwestowanie, nadmiernie ambitne plany rozwoju, którym towarzyszyło osłabienie gospodarcze w Europie, położyły kres historii Swissair. W tym czasie na jego flotę składało się 76 samolotów, które latały do 157 miast. Informacja o wstrzymaniu lotów Swissaira była dużym szokiem. Wraz z jego bankructwem upadło (a przynajmniej, zachwiało się) coś znacznie większego – wizerunek szwajcarskiej niezawodności.

Szwajcarskie regionalne linie lotnicze Crossair, przejęły rolę pełnioną dotąd przez bankruta, kontynuując operacje pod nazwą Swiss International Air Lines.

2001 Sabena

Belgijski flagowy przewoźnik powstał w 1923 roku. Dwa lata później obsługiwał trasę do Kongo Belgijskiego, od 1931 do Kopenhagi i Malmoe, a od 1932 do Berlina. W pierwszy transatlantycki rejs poleciał w 1946. W 1982 tras było już 76, a pod koniec wieku XX – 99.

Bankrutując w 2001 roku Sabena stała się pierwszą flagową linią w Europie, którą spotkał taki los. Politycy belgijscy obwiniali o to Swissair, który miał 49.5% akcji w Sabenie.

2001 TWA

Przez lata TWA należały do Howarda Hughesa, amerykańskiego miliardera, konstruktora lotniczego i producenta filmowego. U szczytu powodzenia w ich skład wchodziło 190 samolotów, latających na 132 trasach.

Gdy w latach 80. długi zaczęły narastać, TWA sprzedały swoje trasy do Londynu, a w latach 1992 i 1995 przeszły procesy restrukturyzacji. Niewiele to pomogło, a co gorsza, doszło do potężnej katastrofy samolotu TWA w 1996, w której zginęło 212 osób. W 2001 roku TWA ostatecznie zbankrutowały i zostały przejęte przez American Airlines.

1991 Pan Am

Pan American były największymi liniami lotniczymi w Stanach Zjednoczonych od 1927 do 1991 roku. W 1958 wprowadziły lotnictwo w erę pasażerskich odrzutowców, wypuszczając w trasę samolot Boeing 707. Był to rok, w którym po raz pierwszy w historii liczba pasażerów przekraczających Atlantyk samolotami przewyższyła liczbę osób płynących statkami.

W tamtych czasach, lot Pan Am był niezwykłym doświadczeniem. Obszerne menu, z wyborem starterów, dań głównych, deserów, z wieloma aperitifami, świetnymi winami, disgestifami. Pasażerowie dostawali stosowną do rodzaju jedzenia zastawę stołową, a lecący pierwszą klasą siadali przy stole tak jak w restauracji – parami, naprzeciwko siebie.

W 1968 Pan Am latał do 122 miast w 86 krajach na wszystkich kontynentach (nie było go tylko na Antarktydzie), wykorzystując do tego 150 samolotów odrzutowych.

W 1973 roku doszło do pamiętnego kryzysu energetycznego (paliwowego). W październiku 1978, w Pan Am zostało już tylko 65 tras. Jeszcze jakoś przeczołgał się przez ponad dekadę, ale w końcu, w 1991 ogłosił upadłość.

1991 Air Europe

Air Europe zawdzięcza swoje bankructwo upadkowi turystyki w wyniku wojny w Zatoce. Według oficjalnych danych, w tym czasie w samej tylko Wielkiej Brytanii (w Polsce turystyka wyjazdowa była w powijakach i problem nas nie dotyczył) zainteresowanie wycieczkami zagranicznymi spadło o 60%. Ministerstwa Spraw Zagranicznych wielu europejskich państw przestrzegały przed wyjazdami do kilkunastu krajów. Przede wszystkim na Bliski Wschód, do Bahrajnu, Kataru, Emiratów Arabskich, Izraela, Egiptu, a także do Turcji, Tunezji, Maroka, a nawet Filipin. W Wielkiej Brytanii z biznesu turystycznego wypadło 120 biur podróży, zarówno agentów jak i touroperatorów. W tym także, drugi co do wielkości w tym kraju, Intasun i należąca do niego linia lotnicza Air Europe.

1982 Laker Airways

Sir Freddie Laker, brytyjski przedsiębiorca, był prawdziwym pionierem w organizacji lotów niskokosztowych. Już w 1977 roku uruchomił swój Skytrain (podniebny pociąg) do Stanów Zjednoczonych. Dla turystów była to świetna oferta. Szybko zakochali się w nowej, względnie taniej, linii lotniczej. Nie podobało się to jednak rywalom, którzy wtedy pasażerski transport lotniczy widzieli zupełnie inaczej. Nikomu do głowy by nie przyszło, że za ileś tam lat pojawi się coś w rodzaju Ryanair. Podjęli wysiłki, aby zniszczyć przeciwnika psującego im rynek. Z powodzeniem. W lutym zadłużenie Laker Airways sięgnęło niebotycznej wtedy (a i teraz niemałej) kwoty 264 milionów funtów. Laker Airways i Skytrain skapitulowały. Ale nie bez walki. Przeprowadzone przez likwidatorów postępowania antytrustowe wykazały niedozwolone praktyki konkurentów. Sprawa była na tyle poważna, że zagroziła prowadzonej ówcześnie prywatyzacji British Airways. W wyniku decyzji sądu, rywale Laker Airways zapłacili 35 milionów funtów, z czego sir Freddie Laker otrzymał 6 milionów.

W szczycie powodzenia Laker Airways latały 20 samolotami.

To nie wszyscy

Bankructwa Sabeny i Swissaira otworzyły bramę, z której wylały się kolejne upadki linii flagowych. Zniknęły m.in.: Cyprus Airways, Malev, flyLAL (Litwa), Slovak Airlines. Alitalia już rok temu ogłosiła upadłość, ale w tym stanie udaje się jej cały czas trwać.

Upadały liczne inne linie lotnicze. W Polsce najbardziej znany jest, oczywiście, przypadek OLT Express. Ale były także: Air Polonia, Fisher Air, Small Planet. Itp.

Według dostępnych statystyk od 2007 roku na świecie doszło do 279 znaczących bankructw linii lotniczych.

1	2019	WOW Air
2	2019	Insel Air
3	2019	Flybmi
4	2019	Shaheen Airlines
5	2019	Germania
6	2018	LC Peru Airlines
7	2018	VLM Airlines Brussels
8	2018	Air2There Airlines
9	2018	Cobalt Airlines
10	2018	Small Planet Airlines
11	2018	Primera Airlines
12	2018	Waves
13	2018	Skywork
14	2018	JetGo
15	2018	NextJet
16	2018	Nature Air
17	2018	Latin American Wings
18	2018	Pawa Dominica
19	2018	Polar Airlines
20	2018	Fly Viking
21	2017	Niki Air
22	2017	Darwin Airlines
23	2017	Air Berlin
24	2017	Island Air
25	2017	Royal Falcon
26	2017	Monarch Airlines
27	2017	GLO Airlines
28	2017	Rainbow Airlines
29	2017	Mega Maldives Airlines
30	2017	Wings of Alaska
31	2017	Citywings
32	2016	Tiara Air
33	2016	TransAsia Airways
34	2016	Seaport Airlines
35	2016	SAFI Airways
36	2016	Aero Contractors
37	2016	Fly Lapland
38	2016	Air Pegasus
39	2016	VLM Airlines
40	2016	Fly Salone
41	2016	SOL S.A. Líneas Aéreas
42	2016	Skywise
43	2015	SkyGreece
44	2015	Intersky
45	2015	Estonia Air
46	2015	Transaero
47	2015	Supreme Airlines
48	2015	Korongo Airlines
49	2015	Syphax Airlines
50	2015	Air Lituanica
51	2015	EuroLot
52	2015	SkyMark Airlines
53	2015	Hamburg Airways
54	2015	Cyprus Airways
55	2015	SkyTrans Pty
56	2015	TigerAir Mandala
57	2014	UT Air
58	2014	Moskovia Airlines
59	2014	Carpatair
60	2014	Krohns Air
61	2013	Haiti Aviation
62	2013	Link Airs
63	2013	Danube Wings
64	2013	Belle Air
65	2013	Flynonstop A.S
66	2013	Dagestant Airlines
67	2013	Dutch Antiles Express
68	2013	Saha Airlines
69	2013	Orbest Orizonia Airlines, S.A. (d. Iberworld Airlines, S.A)
70	2013	Red Wings
71	2013	Armavia
72	2013	Bahrain Air
73	2013	Batavia Air
74	2013	OLT Express Germany
75	2013	Aerosvit Airlines
76	2012	Kuban Airlines
77	2012	JetLink Express
78	2012	Air Malawi
79	2012	1Time Airlines
80	2012	SOL Airlines
81	2012	Air Finland
82	2012	Skyways Airlines and City Airline
83	2012	Cimber Sterling Airlines
84	2012	Gabon Airways
85	2012	Air Zimbabwe
86	2012	Air Australia
87	2012	TAS-Air Pty
88	2012	Malev Airlines
89	2012	Czech Connect Airlines
90	2012	Spanair
91	2012	Cirrus Airlines
92	2012	Kentucky Skies
93	2012	Aeroperlas
94	2012	OLT Express
95	2012	Air Tran Airways
96	2012	Jetlite
97	2012	Aerosur
98	2012	Velvet Sky
99	2012	Norfolk Air
100	2012	Air Finland (Charter)
101	2012	Windjet
102	2012	Varig Logistica
103	2012	PLUNA
104	2012	Team Linhas Aereas
105	2012	Direct Air
106	2012	USA300 Airlines
107	2012	Mint Airways
108	2012	REDJet
109	2012	Tennessee Skies
110	2011	Astreaus airlines
111	2011	Avianova
112	2011	KMV Airlines
113	2011	Air Southwest
114	2011	Robin Hood Airlines
115	2011	Wataniya Airways
116	2011	2nd Sverdlovsk Enterprise
117	2011	Pyrenair
118	2011	Cargoitalia
119	2011	Pacific Blue Airlines
120	2011	Fly Oristano
121	2011	Comtel Airlines
122	2011	Prima Aero Tranporti Italiani
123	2011	Dubrovnik Airlines
124	2011	Fly Hellas
125	2011	Sky Express
126	2011	Moscow Airlines
127	2011	Albanian Airlines
128	2011	Lotus Air
129	2011	Dagestan Airlines
130	2011	Avial NV
131	2011	Lufthansa Italia
132	2011	Yak Service
133	2011	Gomelavia
134	2011	Mandala Airlines
135	2011	Transavia Denmark
136	2011	Sun d'Or International Airlines
137	2011	Air Cuenca
138	2011	Amsterdam Airlines
139	2011	Novosibirsk Air Enterprise
140	2011	Pamir Airways
141	2011	Atlantic Southeast Airlines
142	2011	Aviaenergo
143	2011	Tor Air
144	2011	Airstars
145	2011	Jade Cargo International
146	2011	Hewa Bora Airways
147	2011	Zambezi Airlines
148	2011	Aviasca
149	2011	Great Wall Airlines
150	2011	Coral Blue Airlines
151	2011	Naturelink Aviation
152	2011	City Airlines
153	2011	Continent Airlines
154	2011	Vildanden Airlines
155	2011	Air Mat
156	2010	Hamburg International
157	2010	Cyprus Turkish Airlines
158	2010	Iraq Airlines
159	2010	VIVA Macau
160	2010	Highland Airways
161	2010	Varsity Express
162	2010	Air Slovakia
163	2010	Quantum Air
164	2010	Interlink Airlines
165	2010	Air Jamaica
166	2010	Eurocypria
167	2010	Fly Direct
168	2010	Sun Country Airlines
169	2010	Region Avia
170	2010	Aviacsa
171	2010	Blue Wings
172	2010	Ghana Airways
173	2010	Viking Airlines AB (Sweden)
174	2010	Star1 Airlines
175	2010	Sky Service
176	2010	Mexicana
177	2010	PalmAir
178	2009	Air Comet
179	2009	FlyGlobespan
180	2009	Sky Europe
181	2009	East Star Airlines
182	2009	SkyAirWorld
183	2009	Skystar Airways
184	2009	Aviacsa
185	2009	PB Air
186	2009	Linus Airways
187	2009	FlyLAL
188	2009	Air Jamaica
189	2009	Jet America
190	2009	Primaris Airlines
191	2009	Silver Air
192	2009	CentralWings
193	2009	MacAir
194	2009	OzJet
195	2009	MyAir
196	2009	Kayala Airlines
197	2009	Indochina Airways
198	2009	Blue Wings
199	2009	Zambian Airways
200	2009	Bellview Airlines
201	2009	Caribair
202	2009	RAK Airways
203	2009	Air Tahoma
204	2009	Megantara Air
205	2009	Qiantang Airways
206	2009	Air Senegal International
207	2009	Kras Air
208	2008	XL Airways
209	2008	Boston Maine Airways
210	2008	OK Air
211	2008	Carib Aviation
212	2008	Futura
213	2008	Flightline
214	2008	Airlines Tonga
215	2008	Nova Air
216	2008	Alma de Mexico
217	2008	Aero Airlines
218	2008	Aero California
219	2008	Air Tanzania
220	2008	Inter Airlines
221	2008	Kras Air
222	2008	Community Airlines
223	2008	Domodedovo Airlines
224	2008	Air Bee
225	2008	Kyokushin Air
226	2008	Flysure
227	2008	GirJet
228	2008	Flyyeti Airlines
229	2008	Avolar
230	2008	Aladia Airlines
231	2008	BritishJet.com
232	2008	Freedom Air
233	2008	Yeongnam Air
234	2008	Angkok Airlines
235	2008	Aebal
236	2008	Hansung Airlines
237	2008	Ankair
238	2008	Aero Tropics
239	2008	Focus Air
240	2008	Freedom Air
241	2008	Jetride (Pinnacle Air)
242	2008	Sterling European Airways
243	2008	AIRUnion
244	2008	Swazi Express Airways
245	2008	Oasis Hong Kong Airlines
246	2008	Air Mauritanie
247	2008	Air Scotland
248	2008	City Star Airlines
249	2008	Silverjet
250	2008	Aeropostale
251	2008	Prima Charter (Fischer Air Polska)
252	2008	Club Air
253	2008	Mihin Lanka
254	2008	Skybus Airlines
255	2008	Coast Air
256	2008	ATA Airlines
257	2008	EuroManx
258	2008	Eos Airlines
259	2008	Alpi Eagles
260	2008	Cameroon Airlines
261	2008	Zoom Airlines
262	2008	Aloha Airlines
263	2008	Big Sky Air
264	2008	Pan Am 2
265	2008	Far Eastern Air Transport
266	2008	African Safari Airways
267	2008	Nationwide Airlines
268	2008	Champion Air
269	2007	Alexandair
270	2007	Air Ariatic
271	2007	LAB Airlines (Lloyd Aereo Boliviano)
272	2007	Slovak Airlines
273	2007	European Air Express
274	2007	Air Wales
275	2007	Flywoosh
276	2007	Air Scotland
277	2007	O'Connor Airlines
278	2007	JetStream Express
279	2007	MAXjet